KİFAYETSİZ (!)

Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel,
Kelimelerin kifayetsiz olduğunu
Bu derde düşmeden önce.

Orhan Veli KANIK

Orhan Veli’nin bu üç mısrasını hepimiz biliriz. Çoğu aşığın kurtarıcısıdır bu mısralar. Duygularını anlatmada yetersiz kalanlar sarılı verir Orhan Veli’ye… Kelimelerin kifayetsizliğine… Peki, hangimiz dillerden düşmeyen bu mısralar haricinde “kifayetsiz” sözcüğünü günlük hayatımızda kullanıyoruz? Merak ediyorum; bir anket düzenlense ve “Kifayetsiz deyince aklınıza ne geliyor?” diye sorulsa cevap ne olurdu. Çoğunluğun aklına bu mısralar gelir. Doğru veya yanlış söylemeye çalışırlardı. Ufakta olsa bir grup Orhan Veli diye cevaplardı herhalde.

Veyahut soruyu “Kifayetsiz ne demek?”  diye değiştirip soralım. O zaman bu soruya “yetersiz olma, yetmeme” diye cevap verirdim. Bu durumda kifayetin karşılığı “yetme veya yeterli olma” olsa gerek. Bu kelimeyi biraz araştıralım. İlk bakacağımız yer tabii ki Türk Dil Kurumu (TDK) olacak.

TDK’ya göre;

Kifayetsiz:
 1. sıfat Yetersiz
“Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel / Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu / Bu derde düşmeden önce” – O. V. Kanık

Kifayet:
1. isim Yeterli miktarda olma, yetme, kâfi gelme
2. Bir işi yapabilecek yetenekte olma, yeterlik

(Orhan Veli, burada da karşımıza çıktı. 🙂 Anketimize TDK da katılmış olsaydı istatistiklerimizde bir değişiklik olmayacakmış) Kelimenin anlamı konusunda ise bir yanlışımızın olmadığını da tasdiklemiş olduk.

Biraz daha araştıralım. Atasözü, deyim veya birleşik fiillerde “kifayet” sözcüğü var mı?

Kifayet Etmek:
1. yetmek, yeterli olmak
“Dizlerinden aşağı iki ayağını götüren bir gülle, neferimizi, harpten alıkoymaya kifayet etmiyor.” – H. S. Tanrıöver

Bu sefer karşımıza bir Milli Eğitim Bakanı çıkıyor. Hamdullah Suphi TANRIÖVER. Şair, yazar, öğretmen, siyaset adamı, diplomat gibi sıfatlarla anılan TANRIÖVER’in ismi, Türk Ocakları ile de özdeşleşmiştir. Ne tevafuk ki Hamdullah Suphi Bey, vefat ettiği bu günlerde (10 Haziran 1966) yazımıza konuk oldu. Rahmetle anıyoruz.

Araştırmaya devam. Nedenini bilmediğim bir söylem olan Google Amca (Google Uncle) takma adını ben de kullanayım. Google Amca’ya soralım. “Kifayetsiz” deyince bize neler verecek bakalım. Dikkatimi bir web sitesi çekti. www.kifayetsiz.com. Alt başlığı da “Yani yetersiz”. İçeriğine bir bakayım dedim, ama ne göreyim sitede hiç bir şey yok! Ne yaparsın, site isminin hakkını vermiş işte. 🙂

Araştırmaya devam. Bakalım daha neler bulacağım.

“Hamleler Kifayetsiz” başlıklı bir yazı. Başlık hoşuma gitti. Demek sadece Orhan Veli kullanmıyormuş dedim. Yazının olduğu sayfayı açtım. Hürriyet.com’dan Yazar Kanat ATKAYA. Spor yorumcusu. Galatasaray’ın son durumunu değerlendiriyormuş ve sadece kifayet sözcüğü başlıkta geçiyor. Yine burnuma KANIK kokuları geldi. Sadece çarpıcı bir başlıktan ibaretmiş 🙁

Araştırmaya devam…

Farklı bir başlıkla karşılaştım. “Kifayetsiz Muhteris (Salieri-like) Kime Denir?” www.chip.com.tr internet sitesindeydi bu başlık. Doğrusu ilk başlarda abes karşıladım.  Teknoloji sitesi ve kifayetsiz sözcüğü… Yine merakımı yenemedim. İncelemeye başladım. İyi ki merakıma yenik düşmüşüm. Güzel bir araştırma makalesi buldum. Sözcüğün kullanımı da tam yerinde olmuş. Merak edenler buraya tıklayarak makaleye göz atabilirler. Orijinal bir makale…

Google’da gezinmeye devam ettikçe “Kifayetsiz Muhteris” kavramına birkaç sitede daha rastladım. Fakat diğer başlıklarda büyük şair Orhan Veli’nin esintilerini hissetmemek elde değil. Acaba Orhan Veli bu şiiri yazarken mısralarının bu kadar hoyratça kullanılacağını hiç düşündü mü?

Sonuç

Yetersiz kalan kimseler(!) suçu hep kelimelerde aramış. “Nasıl anlatsam bilemiyorum…” ile başlayıp “…kelimeler kifayetsiz kalıyor” ile cümlelerini bitirmeyen bir tek Barış MANÇO kalmış. Hayatımız boyunca anlamını bilsek de bilmesek de kifayetsiz kavramını sadece “kelimeler” sözcüğüne yakıştırmışızdır. İçerdiği manayı düşünmeden çarpıcı bir söz söyleme uğruna lakırtılarımız arasına sıkıştırıvermişiz.

Ne diyeyim? Dilimizin zengin kelime haznesi bir kenarda bekleye dursun, sizlere düşüncelerimi aktarmak için…

KELİMELER KİFAYETSİZ KALSIN(!)