İNTİHAR Psikolojik Danışma & Rehberlik, Psikolojik Danışmanlık

İntihar insanın öz benliğine  bir saldırganlık ve yok etme  eylemi olup,  bireyin  yaşamına  istemli olarak  son vermesidir.

            İnsanlık tarihi boyunca bütün toplumlarda  her zaman değişik sıklıkla  görülen intihar,  sadece ruh hekimlerini ilgilendiren bir surun olmayıp, ekonomik kültürel yönleri ve yansımaları vardır.

 

Neden kendine düşmanlık?

 

            İlkel toplumlarda bile intihar eylemi söz konusu olmuş, ilkel insanlar olaya kötü ruhların  yada şeytanın  neden olduğunu düşünmüşlerdir.

Vikingler  intihar ederek  ölenlerin anısına ve ailesine  büyük saygı gösterirler,  savaşta şehit olanların ve  intihar edenlerin cennete gittiğine inanırlardı.

Eskiden olduğu gibi günümüzde de  Afrika da bulunan bir çok kabilede intihar bir bağlılık,  dostluk simgesi olarak benimsenmiştir.

Bilindiği gibi müslümanlık da intihar ederek ölenlerin dini ve tanrıyı inkar ettikleri,  büyük günah işledikleri kabul edilmiş olup bu şekilde ölenlerin cenaze namazları kılınmaz.

Fransız devriminden sonra  insan hakları bildirisinin yayınlanmasıyla, kurumsal düzeyde intihar girişiminde bulunan yada intihar ederek ölenin dinsel yada yasal olarak suçlanması  son bulmuş ancak toplumsal yaklaşım değişmemiştir.

Çağımızda intihar girişiminde bulunan ya da intihar ederek ölen bir insan karşısında  toplumların genel kanısı  bir cümleyle özetlenebilir. “Bunu yaptığına göre deli olması gerekir”  Gerçektende çağdaş toplumlar ve hekimler intihar eylemine  ruhsal bozukluk ya da hastalığın bir belirtisi olarak yaklaşmaktadırlar.

 

Kuşkusuz kaygı ve depresyon çağı olarak adlandırılan bu yüzyılda intihar eylemleri önemli  bireysel ve toplumsal bir sorun olarak görülmektedir. İntiharın, saldırgan dürtülerin, isteklerin bastırılması ve insanın kendi öz benliğine yönelmesi sonucu ortaya çıkan bir eylem biçimi olduğunu belirttik. Bu tip bir davranışın ortaya çıkmasında ve eyleme dönüşmesinde  benlikle üst benlik  arasındaki çatışmadan kaynaklanan  kaygı önemli rol oynar.

 

İnsanlar genellikle  hayatlarında arada sırada ortaya çıkan  sıkıntılar yada travmatik olaylarla  baş edebilirler. Fakat bu  olaylar  üst üste geldiğinde  her zamanki baş etme  yöntemleri yetersiz kalabilir. İntihar girişimi çaresiz kalan bir kişinin  çıkış yolu bulamadığı,  sorunlarından umutsuz olarak kaçmak istediği, kendinden yada çevresinden kaynaklanan sorunlarla kendini köşeye sıkışmış  hissettiği zamanlarda duyduğu öfkeyi  kendine yöneltmesidir. Bu şekilde hem kendini hem de  çevresindeki  suçladığı kişileri cezalandırmaktadır.

 

Yörükoğlu (1993)’ na  göre ise kişi kendi benliğini değersiz  ve  yetersiz  buluyorsa  kişinin  benlik  saygısı  azalır. Ruhsal  çökkünlük  yani  depresyonda  olan  kişi  kendini  o  kadar  değersiz  bulabilir ki  yaşamına  son  vererek  bu  değersiz  benliğinden  kurtulmak  ister.

 

İnsanlar  genellikle  çeşitli  sorunlara  bağlı  olan  dayanılmaz  duygusal  acılardan  kurtulmak  için  intihara  başvururlar. İntihar  çoğunlukla  bir  “yardım  çığlığıdır.”  İntihar girişiminde bulunan kişi  öylesine bir sıkıntı içindedir ki  bu durumdan kurtulmasını sağlayacak başka seçenekleri göremez.

İntihar eyleminde bulunan pek çok kişinin ortak amacı  yaşamlarına son vermek değil acılarına son vermektir.

“İntihar oranlarını arttıran psikososyal risk faktörleri”

 

                Madde ve alkol  istismarı hem duygusal, bilişsel,  sosyal, ailevi ve davranışsal  fonksiyonlara olan etkisi  hem de bireyin kontrol duygusunu  azaltması nedeniyle  intihar davranışı için anlamlı bir risk faktörü olarak görülmektedir.

 

            Alkol ve madde  istismarı oranlarındaki  değişiklikler büyük bir olasılıkla  özellikle ergen  intiharlarındaki dramatik artış ile  ilgilidir.  Avrupa’daki intihar oranlarının araştırıldığın bir çalışmada,  alkol tüketimindeki  yüzde değişiminin,  intihar oranlarındaki değişim ile  yüksek koralasyon gösteren tek değişken  olduğu ortaya çıkmıştır.

            Stresli  yaşam  olayları da  intihar  davranışını  arttırıcı  bir  risk  faktörü  olarak  ortaya  çıkmaktadır. Günümüzde  psikososyal  stresörler  25-30  yıl  öncesine  oranla  oldukça  artmıştır.

 

            İntihar  olaylarına  medyanın da  anlamlı  bir  etkisi  vardır. Medyada  intihar  gibi  şiddet  içeren  olayların  yayınlanmasının  intihar  girişimlerine  etkisi  büyüktür. (phillips 1977 )  özellikle  gençler  basın  yayın  organlarında  büyük  puntolarla  yer  alan  bu  olaylardan  etkilenmektedirler.

 

            İntihar  olaylarını  gazetelerin  baş  sayfalarında  çarpıcı  ve  sansasyonel  bir  biçimde  işlenmesi , intihar  olaylarının  artışında  anlamlı  bir  etki  yaratmaktadır. Medyada ki  intihar  haberlerine  baktığımızda  yalnızca  kullanılan , yöntemlerin  üzerinde  durulduğunu , intiharın  altında  yatan  duygusal  nedenlerin  göz  ardı  edildiğini  görmekteyiz . bu  durum  taklit  intiharların  oluşmasına  neden  olmaktadır. İntihar  haberleri  yayınlandıktan  hemen  sonra  intihar  olaylarında  artış  görülmektedir. Örneğin , marilyn  monroe kendini  öldürdükten  sonra  intihar  oranı %12 kadar  artmıştır.

 

            İntihar  ile  ilgili  edebi  eserler  ve  intihar  davranışı  arasında da  bir  bağlantı  bulunmuştur. Gould  ve  shaffer ( 1986 ) tv’de  üç  ayrı  kanalda  intihar  ile  ilgili  filmlerin  gösterildiği  bir  dönemi  takip  edn  günlerde  ergenler  arasında  intihar  girişimleri  ve  tamamlanmış  intihar  oranlarında  anlamlı  bir  artışın  olduğunu  saptamışlardır. Okunan  bir  kitaptan  ya da  seyredilen  bir  filmden  etkilenip , aynı  yöntemi  kullanarak  intihar  eden  bireylere  rastlanması  yeni  bir  olay  değildir.

 

            İntihar  Riskinin  Yüksek  Olduğu  Durumlar :

 

  • Geçmişte  yapılmış  bir  başka  intihar  girişimi .
  • Ailede  intihar  edenlerin  bulunması .
  • Depresyon .
  • Alkol  ya da  diğer  maddelerin  aşırı  kullanımı  ve  bağımlılık .
  • Acı  veren , yetersiz  bırakan  ya da  çaresi  olmadığı  düşünülen fiziksel bir  hastalık .
  • Sağlık yada  yaşam  durumlarında  ortaya  çıkan  veya  çıkması  beklenen  olumsuz  olarak  algılanan  değişiklikler .
  • Yakın  zamanda  bitmiş  çok  yakın  bir  ilişki .
  • Statü  kaybı .
  • Ekonomik  bunalım .

           

Kimler  İntihar  Eder ?

 

Dünya  salık  örgütü  intiharları  “ gerçek  intiharlar  ve intihar  girişimleri”  olarak  ikiye  ayırır. Gerçek  intiharlar  ölümle  sonuçlanır. İntihar  girişimleri  ise  bireyin  kendini  yok  etmek , zarar  vermek , zehirlemek  amacı  ile  gerçekleştirdiği  intihara  yönelik , ölümcül  olmayan  tüm  istemli  girişimlerdir. Gerçek  intihar  olasılığının  görece  olarak  en  yüksek  olduğu  ruhsal  bozuklukların  başında  depresyonlar  bulunur .

 

Ölümle  sonuçlanan  intihar  girişimlerinin  yaklaşık  % 65 ‘de depresyon  tanısı  konmuştur. Depresyonlardan  sonra  alkol , uyarıcı , uyuşturucu  ilaç  ve  madde  bağımlılarında  maddenin  kullanıldığı  süre  içersinde  ya da  madde  kesildikten  sonra , yoksunluk  belirtileri  sırasında  intiharlar  olabilir.

 

Şizofrenikl de de  amaçsız ,  anlamsız  intiharlar  görülebilir. İntihar  girişimlerinin  % 30’da  hasta da  iki  ( ambivalance )  düşünce  vardır. Ölmeyi  hem  ister , hem  istemez . bu  düşünce  biçimine  göre  intihar  eylemleri  çelişik  olabilir. İntihar  girişiminden  hemen  sonra  yaşamını  sürdürmek  için  çaba  gösterir. Çevreden  yardım  ister.

 

İntihar  girişimlerinin  % 5 ,% 10  türlü  nedenlerle  gerçek  intihara  dönüşebilir.

 

Yanımızda ki  bir  kişinin  intihar  etme  düşüncesini  NASIL  anlayabiliriz ?

 

İntihar  etme  eğiliminde  olan  kişiler  sıklıkla  bilinçli  yada  bilinçsiz  olarak  yardım  istediklerini  ve  kurtarılmayı  umduklarını  ima  edecek  şekilde  çok  sayıda  uyarı  verirler  bununla  beraber  bir  yada  birden  fazla  uyarı  o  kişinin  gerçekten  intihar  edeceği  anlamına  gelmez . Emin  olmak İçin  tek  yol  ona  sormaktır. Bazı  durumlarda da  intihar  eyleminde ki  kişiler  kurtarılmak  istemezler  ve  dolayısıyla  uyarı  işaretleri  göstermekten  kaçınabilirler.

 

Şimdi  intihar  düşüncesinde  olan  insanların  sıklıkla  gösterdikleri  tipik  uyarı , işaretlerine  bir  göz  atalım ;

 

  • Arkadaşlarından  ve  ailesinden  uzaklaşma
  • Gündelik  işlere  karşı  ilgiyi  kaybetme
  • Üzüntü , umutsuzluk , huzursuzluk , yorgunluk , iştahta  kiloda  uyku  düzeninde  ve  hareket  düzeyinde  önemli  değişiklerle  seyreden  depresyon  belirtileri
  • Kendisi  hakkında  olumsuz  şeyler  söyleme .

 

Bu  kesin  bir  liste  değildir bazı  insanlar  bu  işaretlerden  hiçbirini  göstermeden  intihar  düşüncesinde  olabilirler.

 

 

      Evet  herkesin intihar etmek için bir nedeni vardır.  Acaba var mıdır?  Yoksa bu bir  kaçış mıdır?   Veya bir anlık bir buhran mıdır?  Evet hemen  hemen  her gün gazetelerde televizyon haberlerinde  dinliyor ve okuyoruz.  İşte falanca borsada şu kadar para kaybetti. Kendisini tabancasıyla vurdu.  Falanca sevdiği kız uğruna  üzerine benzin döküp kendini yaktı.  Bir başkası artık şovv  haline gelen  boğaz köprüsü şov yapanlar veya  tuttuğu takım başarısız  oldu diye çözümü intiharda arayanlar. Neden hep aynı yolu deniyorlar   yaşamlarındaki anlamsızlık mı? Yoksa kendilerine olan  saldırganlık dürtüleri mi ?  adres hep aynı. M. AKİF’inde  dediği gibi  Yeis öyle bir bataktır ki düşersen boğulursun, ümide sarıl sımsıkı seyret ne olursun.

 

Yaşam gerçekten de bir savaştır

Kötülük arsız ve  güçlü

Güzellik büyüleyici ama az

İyilik çok çabuk  bitiyor

Aptallık almış başını gidiyor

Günler adiliklerle  dönüyor

Budalalar büyük görevler için duyarlı insanlar az

Ve insanlar  genellikle  mutsuz

 Ama gördüğümüz bu dünya ne bir yanılsama

Ne bir hayal  nede kötü bir kabus

Gene de sonsuza dek ona uyarız  onu ne unutabiliriz

Ne yadsıyabiliriz. Ne de vazgeçebiliriz.

 KRİZ  SIRASINDA  MÜDAHALE PLANI

 

                        Güvene,  içtenliğe ve kabule dayalı  bir ortam yaratın

 

            Yumuşak ve net konuşun, sesiniz içten ve sıcak olsun.  Çok açık olmaya çalışın. Kişinin konuşma  düşünme hızına  saygı duyun ve sabırlı olun.  Heyecan içeren duygularınızı ifade etmeyin. Sakin olun.  Kendinizi ve çevrenizi kontrol altında tutun.  Mümkünse tehlikeden uzak sakin bir yer seçin. Bazen ilişki kurmak  zor  olabilir. Kişi  ağlayıp  bağırabilir, alkol  ya da  ilaç  etkisi  altında  olabilir. Bekleyin ! eğer  sizin  vaktiniz  yoksa  bir  başkasından  yardım  isteyin.

Ama  kaçmayın .

 

Kişinin intihara  neden  olarak  ileri  sürdüğü problemi  üzerinde  çalışabilecek  şekilde  yeniden  tanımlayın

 

Kriz  halindeki  kişiler  genellikle  bir  sorun  yığını  altında  kalmış  gibidirler. Müdahaleyi  yapan  kişinin , en  acil  ve  en  yoğun  problemi  bulup  üzerinde  çalışılacak  şekilde  açığa  çıkarmalıdır. Yapılması  gerekenler  için  bir  öncelikler  listesi  oluşturun .( Listenin  en  başında  bulunması  gereken  seçenek “ sağ  kalmak  olmalıdır.”) geçmişte  yaşanan  sorunlar  değil  şimdi  ve  burada ki  sorunlar  üzerinde  durun.

 

 

 

Durumun  aciliyet  ve  tehlike  derecesini  değerlendirin

 

Kişide  gözlenen  belirtilerin  ipuçlarının , verdiği  mesajların  aciliyet  derecesini  araştırın , ancak  bunu  yaparken  açık  ve  sakin  olun. Kendinize  şu  soruyu  sorun :”kişi  kendisine  gerçekten  zarar  verecek mi ?” farklı  tehlike  düzeyleri  farklı  müdahaleleri  gerektirir.

 

Mantık  ve  duygular  arasındaki  dengeyi  yeniden  oluşturun

 

Kriz  anında  insanlar  isterik  bir  nöbetten , inanılmaz  derecede  mantıklı  konuşmaya  kadar , çok  çeşitli  psikolojik  durumlar  içine  girebilir. Çok  yoğun  duygular  yaşayanları  sakinleştirmeye  çalışın. Çok  mantıklı  konuşanlarda  ise  bazı  duyguları  ortaya  çıkarmaya  çalışın. Eğer  sorunun  özüne  inmek  ve  gerçekçi  çözümler  üretmek  istiyorsanız  duygusal  bir  dengenin  sağlanması  gerekmektedir.

 

Kişinin  şimdiki  ve  geçmişteki  güçlü  yanlarını  araştırın

 

Burada  sorulacak  soru  kişinin  o  ana  kadar  sorununu  çözmek  için  neler  yaptığı  ve  sonuçlarının  ne  olduğudur. İnsanlar  bazen  sorunlarıyla  tek  başlarına  uzun  süre  uğraşıp , başarısız  olduktan  sonra  yardım  isterler. Bazıları da  kendileri  hiç  bir  şey  yapmadan  denemeden  sorunu  diğer  insanların  çözmesini  bekleyebilirler. Müdahaleyi  yapacak  kişinin  herhangi  bir öneride  bulunmadan  önce  bunu  anlaması  gerekir . kriz  içindeki  kişiler  genellikle  hayatlarındaki  olumlu  şeylerin  farkında  değillerdir. Müdahaleyi  yapan  kişilerin  onları  anlaması  gerekir. Ancak  bu  onların  olumsuz  bakış  açısına  kendilerini  kaptırmaları  anlamına  gelmemelidir.

 

Aciliyet derecesine göre, geleceğin planlanması

 

            Krizin aciliyet düzeyi arttıkça kişinin uzun vadeli çözümleri  beklemeye tahammülü  azalır. Krize  müdahale  bir  terapi  değildir. Acı  veren  bir  sorunla  şimdi  ve  burada  başa  çıkma  yoludur. Gerçek  ve  olabilirliği  yüksek  çözümler  üzerinde  odaklaşılır.

 

Eyleme  geçme  kararının  alınması

 

            Çözümler  üzerinde  konuşmak  ilk  adımdır. Önemlidir. Ama  daha  sonraki  adım  yapılacak  iş  üzerinde  karar  vermektir. Eğer  bunu  yapmazsak , kişinin  sorunu  açığa  çıkabilir , ama  çözüme  yönelik  hiçbir şey  yapılamadığından  acısı  aynı  kalır.

 

İntihara  hayır  yönünde  bir  kontrat  oluşturma

 

            İntihar  etme  olasılığı  olan  bir  insanla  yapılacak  her  müdahalede  mutlaka  bir  intihara  hayır  sözünün  verileceği  bir  anlaşma  yapılmalıdır. Diğer  deyişle bu  kontratın  anlamı  kişinin  her  ne  olursa  olsun  hiçbir  koşulda  kontrat  yaptığı  uzmanla  görüşmeden  intihara  kalkışmayacağıdır. Tüm  enerjisini  kendisine  yardım  edecek  birine  ulaşmak  için  kullanacaktır.

 

Müdahaleyi sona erdirme

 

            Çok  çeşitli nedenlere bağlı olarak  kişi hala sorunu üzerinde  konuşmak isteyebilir. Yada daha farklı sorunlarını  getirmek isteyebilir. Buna izin  verilmemelidir.  Yumuşak ama kesin bir ses tonu ile  artık konuşmak değil  sorunu çözmek için  harekete geçmek zamanının  geldiği belirtilmelidir. Ancak hiçbir şekilde  karşınızdaki kişiye  onu reddettiğiniz mesajı verilmemelidir.

 

İNTİHAR EDEN KİŞİLERİN YAKINLARINDA GÖZLENEN YAS REAKSİYONLARI

 

  • Dehşet
  • Korku
  • Suçluluk
  • Ölene kızgınlık
  • Duygu durumu değişmeleri
  • İntihar düşünceleri
  • İntihara inanmama
  • Bunu niçin yaptılar
  • Tamamlanmamış uğraş
  • Reddetme
  • Değerlere ait kriz
  • Güven kaybı

 

İntihar girişiminde bulunan kişi  sıklıkla hiç kimsenin onu önemsemediğini düşünse bile yakınları için  intihar son derece sarsıcı bir olaydır. 

Ailede intihar eden birinin  olması geride kalanlar için kendilerini toplumdan izole edilmiş hissetmelerine neden olacak kadar, baş edilmesi son derece zor, bir leke gibidir.

 Geride kalanlar  kınanma endişesi nedeniyle  yaşanan olayı paylaşma konusunda çekingen davranabilirler. Bu  kişiler sıklıkla başarısızlık duygusu yaşamaktadırlar. Çünkü  çok sevdikleri bir kişi intiharı seçmiştir.

 

DİKKAT

 

İntihar riski olan bireylere yaklaşımda dikkat edilecek noktalar :

 

Dinleme

 

  • Tüm  dikkatinizle  ve  karşınızdakinin  sözünü  kesmeden  dinleyin
  • Neler  söylediğini  ayrıntılarıyla  hatırlayın  UNUTMAYIN  ne kadar  az  konuşup  ne kadar  çok  dinlerseniz  o  kadar  çok  hatırlarsınız.
  • Sözel  olmayan  ipuçlarına  dikkat  edin
  • Söylenen  sözlerin  altında  yatan  duyguları  anlamaya  çalışın
  • Anlattığı  durum  sizin  başınıza  gelseydi  neler  hissedeceğinize  bakın
  • Konuşurken  duraksadığı  sessizleştiği  yerlere  dikkat  edin
  • Sessizliklere  katlanmaya  çalışın
  • Kendinizi  rahatlamaya  onunda  rahatlamasını  sağlamaya  çalışın.Sakin  hissetmeseniz  bile  sakin  olmaya  çalışın

 

                                                    Tepki  verme

 

  • Kişinin  hissettiğini  sandığınız  duygularını  zihninden  geçirdiğini  tahmin  ettiğiniz  düşüncelerini  tanımlarken  hata  yapabileceğinizi  unutmayınız
  • Kendi  duygu  ve  düşüncelerinizi  işe  karıştırmayınız
  • Olabildiğince  az  soru  sorun  kesin  bilgi  istiyorsanız  sorularınız  kesin  ve  net  olsun  bir  konuyu  açıklığa  kavuşturmak  istiyorsanız  açık  uçlu  sorular  sorun ( ne  oldu ? ne  anladın ? bu  olaya  nasıl  bir  anlam  veriyorsun ?… )  ama  her  ne  olursa  olsun  neden  ? niçin  ?  ile  başlayan  sorulardan  kaçının.
  • Tasdik  anlamına  gelen  hı hı  tamam  gibi  sözcükleri  mümkün  olduğunca  az  kullanın.
  • Dinlediğinizi  göstermek  onu  daha  çok  konuşmaya  cesaretlendirmek  ve  duyduklarınızı  doğru  anlayıp  anlamadığınızı  kontrol  etmek  için  kişinin  söylediklerini  kendi  cümlelerinize  dökerek  tekrarlayın
  • Yargılamaktan  yorumlar  yapmaktan  kaçının
  • Kişinin  başından  geçenler  ile  yaşadığı  olaylara  gösterdiği  tepkileri  ve  düşünceleri  arasında  bağlantılar  görüyorsanız  bunları  o  kişiyle  paylaşıp  algılarınızın  doğru  olup  olmadığını  sorun
  • Gereksiz  şekillerde  konuyu  değiştirmeye  yada  kişinin  sözünü  kesmeye  kalkışmayın
  • Çok  erken  çok  sık  yada  çok  uzun  konuşmaktan  kaçının

Konuşmayı  bitirdikten  hemen  sonra  yeniden  dinleme  durumuna  geçip  kişinin  söylediklerinize  nasıl  tepkiler  verdiğini  gözleyin  ve  yeni  bir  tepki  oluşup  oluşmadığına  bakın.

 

Eğer  birisi size intihar düşüncelerinden söz ederse  her şeyden önce onu dinleyin  ve sonrada ona  şunu söyleyin  “Ben senin ölmeni istemiyorum”    diyerek ona değer verdiğinizi hissettirin  ve profesyonel  yardım alabileceği bir psikoloğa, veya danışmana başvurmasını  sağlayın.

 

İntihar etmek üzere olduğunu hissederseniz konuşmakla vakit harcamayın  yapmanız gereken  tek şey onu hemen bir acil yardım kliniğine götürmektir.

 

 

Bir gün  sizler de aynı duyguları yaşarsanız :

 

      Kendinizi umutsuz , çaresiz ve yalnız hissettiğinizde konuşabileceğiniz beş kişinin adını yazarak bir liste yapın kendinizi intihar düşünceleri içinde bulduğunuzda  bu listedeki  en çok tercih ettiğiniz kişiden başlayarak sizi dinleyecek  ve anlayacak birini bulana kadar herkesi teker teker  aramaya  söz verdiğiniz bir  intihara hayır anlaşması hazırlayın intihar girişiminde  kendilerine uzatılan yardım ellerini göremeyeceğini aklınızdan çıkarmayın siz  bu ölümcül hataya düşmeyin ve başvuracağınız bu kişileri önceden bir yerlere yazmanın  yaralı olacağını unutmayın.

İNTİHAR
0 votes, 0.00 avg. rating (0% score)

Bir yanıt bırak

*

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.